Quan hệ từ là từ nối các từ ngữ hoặc các câu, nhằm thể hiện mối quan hệ giữa những từ ngữ hoặc những câu ấy với nhau.
Trong tiếng Việt, quan hệ từ là một từ loại quan trọng, có vai trò kết nối các thành phần trong câu và các câu trong một đoạn văn. Từ đó, góp phần quan trọng hình thành các các câu, đoạn văn biểu thị đầy đủ ý nghĩa muốn truyền đạt.
Hệ thống ngôn ngữ mang tính đa dạng và được hiện qua các câu nói, câu văn của người dùng, tính đặc sắc, tính liên kết để đạt được hiệu quả trong một câu thì không thể không nhắc đến vai trò của “quan hệ từ”. Quan hệ từ được sử dụng cực kỳ phổ biến và là một trong những nội dung mà học sinh tiểu học, trung học cơ sở được tiếp cận và học tập đẩy đủ, đảm bảo cho việc sử dụng nó một cách tốt nhất. Quan hệ từ thường được nhắc đến và áp dụng trong trường hợp nối các vế câu ghép biểu thị tính liền mạch của người nói, người viết.
Để tìm hiểu kỹ hơn, mời quý bạn đọc theo dõi phần tiếp theo của bài viết Quan hệ từ là gì?
Quan hệ từ là gì? Quan hệ từ trong tiếng Việt được coi là từ loại quan trọng nhất. Chúng chiếm một vai trò quan trọng trong câu.
Quan hệ từ là một trong những kiến thức được đề cập đến trong chương trình tiểu học. Cùng với đó là chương trình trung học cơ sở. Bên dưới là tổng hợp các thông tin cần thiết về quan hệ từ. Các bạn đọc hãy tham khảo và tích lũy thêm kiến thức nhé!
Quan hệ từ là gì?
Quan hệ từ là từ nối các từ ngữ hoặc các câu, nhằm thể hiện mối quan hệ giữa những từ ngữ hoặc những câu ấy với nhau: và, với, hay, hoặc, nhưng, mà, thì, của, ở, tại, bằng, như, để, về..
Các mối quan hệ này vô cùng đa dạng và phong phú, bao gồm quan hệ so sánh, quan hệ sở hữu, quan hệ nhân quả,… chẳng hạn như một số quan hệ từ dưới đây:
| Quan hệ từ | Ý nghĩa | Ví dụ |
| Của | Quan hệ sở hữu | Quyển sách của cô ấy rất hay |
| Như | Quan hệ so sánh | Cô ấy đẹp như một đóa hoa |
| Và | Quan hệ liệt kê | Cúc và Hoa cùng học lớp 5A |
| Nhưng | Quan hệ tương phản | Hôm nay trời mưa nhưng đường không lầy lội |
| Mà | Quan hệ mục đích | Sợi dây chuyền mà mẹ tặng cho tôi rất đẹp |
| Ở | Chỉ quan hệ định vị (địa điểm, đối tượng) | Những quyển sách được sắp xếp gọn gàng ở trên giá |
| Với | Chỉ quan hệ hướng tới đối tượng | Chúng tôi đã trò chuyện với nhau rất lâu |
| Từ | Chỉ quan hệ định vị (Khởi điểm thời gian hoặc địa điểm xuất phát) | Từ hôm nay, chúng ta sẽ sống ở đây |
| Bằng | Chỉ quan hệ về phương tiện, về trạng thái, cách thức hoặc nguyên liệu chế tạo | Chúng tôi di chuyển từ Hà Nội về Lạng Sơn bằng xe máy |
Khi tìm hiểu về quan hệ từ là gì, cần tìm hiểu các cặp quan hệ từ thường gặp để vận dụng một cách chính xác và đa dạng cấu trúc câu, tạo sự hứng thú cho người đọc và người nghe.
Các cặp quan hệ từ thường gặp
Nhiều khi từ ngữ trong câu được nối với bằng các cặp quan hệ từ. Các cặp quan hệ từ thường gặp:
– Biểu thị quan hệ: Giả thiết – Kết quả; Điều kiện – Kết quả
Các cặp quan hệ từ thể hiện Giả thiết – Kết quả, Điều kiện – Kết quả bao gồm:
(i) Nếu … thì…
(ii) Hễ … thì…
(iii) Giá mà … thì …
Ví dụ:
a. Nếu ngày mai trời không mưa, tôi sẽ đi dạo một vòng quanh Hồ Tây.
b. Giá mà tôi cố gắng hơn, tôi sẽ đạt kết quả tốt hơn
– Biểu thị quan hệ: Nguyên nhân – Kết quả
Các cặp quan hệ từ thể hiện Nguyên nhân – Kết quả bao gồm:
(i) Vì … nên…
(ii) Do … nên…
(iii) Nhờ … mà…
Ví dụ: Nhờ chăm chỉ học tập mà chị Trang đã tốt nghiệp Đại học loại xuất sắc.
– Biểu thị quan hệ Tăng lên
Các cặp quan hệ từ thể hiện Tăng lên bao gồm:
(i) Không những … mà còn…
(ii) Không chỉ … mà còn…
(iii) Càng … càng…
Ví dụ: Hoa không những học giỏi mà còn múa rất đẹp.
– Biểu thị quan hệ Tương phản, đối lập
Các cặp quan hệ từ thể hiện Tương phản, đối lập bao gồm:
Tuy … nhưng…
Mặc dù … nhưng…
Ví dụ:
a. Mặc dù trời mưa lớn nhưng anh vẫn đến gặp cô ấy đúng hẹn.
b. Tuy cô ấy không giàu có nhưng cô ấy vẫn sẵn sàng giúp đỡ người hoạn nạm.
Chức năng của quan hệ từ
Qua định nghĩa quan hệ từ là gì? ta thấy rằng quan hệ từ là một thành phần đặc biệt quan trọng trong câu. Với chức năng liên kết từ, cụm từ hoặc liên kết các câu lại với nhau giúp cho câu văn, đoạn văn logic, mạch lạc, dễ hiểu.
Nếu không sử dụng các quan hệ từ, câu văn không có sự kết nối, lời văn rời rạc khiến cho câu văn, đoạn văn lủng củng, khó hiểu. Chính vì vậy, cần hiểu rõ đặc điểm các quan hệ từ, các cặp quan hệ từ. Từ đó vận dụng chính xác, linh hoạt và hiệu quả.
Cách sử dụng quan hệ từ
Khi nói hoặc viết có những trường hợp bắt buộc phải dùng quan hệ từ. Trong một số trường hợp thiếu quan hệ từ câu văn sẽ thay đổi nghĩa hoặc không rõ nghĩa, thì buộc phải dùng quan hệ từ hoặc cặp quan hệ từ. Dưới đây, bài viết Quan hệ từ là gì? sẽ cung cấp cho quý bạn đọc một số ví dụ về trường hợp bắt buộc và không bắt buộc sử dụng quan hệ từ.
– Trường hợp bắt buộc phải dùng quan hệ từ.
Ví dụ: Hôm nay, tôi làm việc ở nhà.
Trong ví dụ này, nếu không dùng quan hệ từ “ở” thì câu sẽ bị thay đổi nghĩa thành “Hôm nay, tôi làm việc nhà”.
– Trường hợp có thể dùng hoặc không dùng quan hệ từ:
Ví dụ: Chúng tôi tin tưởng ở sự lãnh đạo của anh ấy.
Trong ví dụ này, nếu không sử dụng quan hệ từ “ở” thì câu văn trở thành “Chúng tôi tin tưởng sự lãnh đạo của anh ấy”. Như vậy, dù có sử dụng quan hệ từ hay không thì nghĩa cũng không thay đổi.
Ví dụ quan hệ từ
Có thể thấy rằng, quan hệ từ là một loại từ quan trọng trong câu. Mặt khác, quan hệ từ cũng là nội dung trọng tâm trong chương trình học môn Tiếng Việt lớp 5 và Ngữ văn lớp 6, lớp 7. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các quan hệ từ được sử dụng trong đoạn văn dưới đây để hiểu rõ hơn Quan hệ từ là gì?
“Các bạn! Mỗi lần nhìn thấy cây lược ngà nhỏ ấy là mỗi lần tôi băn khoăn và ngậm ngùi. Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng chiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ tôi bị xúc động như lần ấy. Trong những ngày hòa bình vừa lập lại, tôi cùng về thăm quê với một người bạn. Nhà chúng tôi ở cạnh nhau, gần vàm kinh nhỏ đổ ra sông Cửu Long. Chúng tôi cùng thoát ly đi kháng chiên đầu năm 1946, sau khi tỉnh nha bị chiếm…”
(Trích Chiếc lược ngà – Nguyễn Quang Sáng)
Trong đoạn văn trên, có các quan hệ từ sau:
– Và: được sử dụng để liệt kê cảm xúc của tác giả mỗi khi nhìn thấy cây lược ngà.
– Nhưng: được sử dụng để thể hiện sự tương phản, tăng sức gợi cảm và nhấn mạnh cảm xúc của tác giả khi nhớ về một kỷ niệm.
– Như: là quan hệ từ được sử dụng để so sánh thể hiện mức độ xúc động của tác giả.
– Với: là quan hệ từ hướng đến tới đối tượng “người bạn”.
– Ở: là quan hệ từ chỉ vị trí.
Qua những phân tích ở trên, quý bạn đọc đã có các thông tin cơ bản về quan hệ từ là gì. Mong rằng những thông tin đã cung cấp giúp quý bạn đọc vận dụng tốt các kiến thức liên quan vào giải quyết các dạng bài tập về quan hệ từ, bên cạnh đó sử dụng linh hoạt để diễn đạt một các logic, khoa học và mạch lạc.
Các quan hệ từ sử dụng trong câu rất linh hoạt, cùng một câu nhưng các quan hệ từ có thể sử dụng khác nhau, chẳng hạn:
Ngày nay, trên đất nước ta không chỉ công an làm nhiệm vụ giữ gìn trật tự, an ninh mà mỗi một người dân đều có trách nhiệm bảo vệ công cuộc xây dựng hoà bình.
Ngày nay, trên đất nước ta không những công an làm nhiệm vụ giữ gìn trật tự, an ninh mà mỗi một người dân đều có trách nhiệm bảo vệ công cuộc xây dựng hoà bình.
Ngày nay, trên đất nước ta chẳng những công an làm nhiệm vụ giữ gìn trật tự, an ninh mà mỗi một người dân đều có trách nhiệm bảo vệ công cuộc xây dựng hoà bình.
XEM THÊM: Văn phòng đại diện của thương nhân nước ngoài không được thực hiện hành vi nào
Quan hệ từ được sử dụng phổ biến trong các tác phẩm văn học, hãy cùng lấy một đoạn văn cụ thể trong Người lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân) và chỉ ra những quan hệ từ được sử dụng:
“Còn xa lắm mới đến cái thác dưới. Nhưng đã thấy tiếng nước réo gần mãi lại réo to mãi lên. Tiếng nước thác nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng. Tới cái thác rồi. Ngoặt khúc sông lượn, thấy sóng bọt đã trắng xoá cả một chân trời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất hiện ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhô vào đường ngoặt sông là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền. Mặt hòn đá nào trông cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này. Mặt sông rung rít lên như tuyếc-bin thuỷ điện nơi đáy hầm đập. Mặt sông trắng xoá càng làm bật rõ lên những hòn những tảng mới trông tưởng như nó đứng nó ngồi nó nằm tuỳ theo sở thích tự động của đá to đá bé. Nhưng hình như Sông Đà đã giao việc cho mỗi hòn. Mới thấy rằng đây là nó bày thạch trận trên song. Đám tảng đám hòn chia làm ba hàng chặn ngang trên sông đòi ăn chết cái thuyền một cái thuyền đơn độc không còn biết lùi đi đâu để tránh một cuộc giáp lá cà có đá dàn trận địa sẵn. Hàng tiền vệ, có hai hòn canh một cửa đá trông như là sơ hở nhưng chính hai đứa giữ vai trò dụ cái thuyền đối phương đi vào sâu nữa, vào tận tuyến giữa rồi nước sóng luồng với đánh khuỷu quật vu hồi lại Nếu lọt vào đây rồi mà cái thuyền du kích ấy vẫn chọc thủng được tuyến hai, thì nhiệm vụ của những boong-ke chìm và pháo đài đá nổi ở tuyến ba phải đánh tan cái thuyền lọt lưới đá tuyến trên, phải tiêu diệt tất cả thuyền trưởng thuỷ thủ ngay ở chân thác. Thạch trận dàn bày vừa xong thì cái thuyền vụt tới. Phối hớp với đá, nước thác reo hò làm thanh viện cho đá, những hòn bệ vệ oai phong lẫm liệt. Một hòn ấy trông nghiêng thì y như là đang hất hàm hỏi cái thuyền phải xưng tên tuổi trước khi giao chiến. Một hòn khác lùi lại một chút và thách thức cái thuyền có giỏi thì tiến gần vào….“
